„BARKA” – przystań żeglarska w dyspozycji 41 Harcerskiej Drużyny Żeglarskiej w Opolu. Pierwotnie
jeden z dziewięciu powojennych parowych holowników pracujących na Odrze. Aktualnie, po licznych przejściach, baza-przystań należąca do Towarzystwa Przyjaciół 41 Harcerskiej Drużyny Żeglarskiej.
WCZORAJ
Z globalnej sumy polsko-holenderskiego traktatu handlowego z 8.12.1946r. wydzielono 30 milionów florenów na zakup najbardziej potrzebnych na Odrze holowników. Umowę na ich budowę podpisano 30.04.1947 r. Całość kontraktu strona holenderska zrealizowała do 1949 roku.
Zbudowano dziewięć holowników z maszynami o mocy 500 KM. tzw. „dużych holendrów" przeznaczonych do obsługi barek na Odrze skanalizowanej. Otrzymały one następujące nazwy: Perkun, Jarowid, Kupała, Trygław, Łada, Dażboh, Żywija, Swarożyc i Radgost.
Holownik parowy RADGOST został zbudowany w 1949 roku. Kadłub i nadbudówki zbudowała stocznia Bijkers Maatschapij w Gorinchem. Maszyna główna i mechanizmy pomocnicze są dziełem N. V. Boel'es Scheerswerven Maschinenfabrick. Kocioł powstał w J&KSmits Kinderdiik. Po przekazaniu go Polsce, pełnił służbę pływając po Odrze i Kanale Gliwickim pod numerem rejestracyjnym Kź-III-599.
W połowie lat siedemdziesiątych,
wyeksploatowany i zniszczony holownik
służył jako barka – koszarka (zaplecze noclegowo - socjalne) dla pracowników śluzy remontowej w Januszkowicach. W roku 1978 porzuconym statkiem zainteresowała się dh Maria Markuszewska (drużynowa powstałej w 1965 roku 41 Harcerskiej Drużyny Żeglarskiej), poszukująca wówczas obiektu, który służyłby jako przystań dla harcerzy – żeglarzy. W tym samym roku nastąpiło nieodpłatne przekazanie kadłuba holownika na rzecz 41 Harcerskiej Drużyny Żeglarskiej (Hufiec ZHP Opole), który przez PBH Odra-1 (właściciela) został wcześniej przeznaczony na złom. Statek trafił do stoczni remontowej w Kędzierzynie – Koźlu, w celu dokonania niezbędnych do przetransportowania jednostki napraw. Naprawy finansowane były z pracy społecznej i środków gromadzonych przez harcerzy ze sprzedaży złomu i makulatury. Ostatecznie w roku 1979 holownik parowy RADGOST stanął na Kanale Ulgi w Opolu.
Po trzech latach społecznej pracy i zaangażowania druhny Marii Markuszewskiej, licznego grona harcerzy 41 HDŻ oraz niezliczonych przyjaciół i ludzi dobrej woli, w 1981 roku, na bazie przetransportowanego wraku, powstał Harcerski Ośrodek Wodny „BARKA” – przystań wodna 41 HDŻ. Od tego czasu funkcjonował prawie nieprzerwanie do roku 2003, stale remontowany, odnawiany i utrzymywany przez 41 Harcerską Drużynę Żeglarską. Dh Maria, przez cały ten czas pełniła funkcję komendantki ośrodka.
W 1997 roku powstało Towarzystwo Przyjaciół 41 Harcerskiej Drużyny Żeglarskiej „TOP-41”, którego
głównym celem było i jest nadal, usankcjonowane prawnie, wszechstronne wspieranie 41 HDŻ, w tym jej przystani - Ośrodka Wodnego „BARKA”.
W trakcie lipcowej powodzi z 1997 roku, statek
został zdryfowany do ujścia Kanału Ulgi i
nabrał wody.
Z uwagi na niebezpieczeństwo zniszczenia mostu przez dryfującą 60-cio metrową jednostkę, podjęto decyzję o zdetonowaniu ładunków wybuchowych i zatopieniu statku. Godzinę przed wybuchem, do Opola dotarła wiadomość o zmniejszaniu się fali powodziowej. To uratowało „Barkę”. Niemniej jednak całe wyposażenie jednostki zostało zniszczone. Już wstępne oszacowanie kosztów remontu wskazało, że odbudowa statku będzie kosztować majątek.
Po powodzi, holownik został
przetransportowany i odremontowany w PPHU „Navistor” – sp. Z o.o. w Dobrzeniu Wielkim. Cały remont i odbudowa elementów statku został przeprowadzony ze środków wygospodarowanych przez Towarzystwo Przyjaciół 41 HDŻ. Po ponad dwóch latach postoju w stoczni, w roku 2000 holownik wrócił na dawne miejsce i znów stał się przystanią dla harcerzy – Ośrodkiem Wodnym „Barka”.
Na początku 2003 roku, wyszło na jaw ogromne zadłużenie opolskiego ZHP
– prawnego właściciela holownika. Z wypowiedzi pana Komendanta
(min. publikowanych w opolskiej prasie – NTO z dnia 31.01.2003r.) oraz z logiki postępowania w przypadku niewypłacalności instytucji, wynikało duże prawdopodobieństwo, iż majątek Opolskiej Chorągwi ZHP – w tym Ośrodek Wodny „BARKA” - może zostać zajęty na poczet spłaty wierzytelności. Biorąc pod uwagę fakt, że Opolska Chorągiew ZHP od około trzynastu lat nie partycypowała w kosztach bieżących remontów i utrzymania statku, Towarzystwo Przyjaciół 41 HDŻ zwróciło się z prośbą o umożliwienie przejęcia lub odkupienia za symboliczną złotówkę obiektu od ZHP, by nadal mógł służyć harcerzom, młodym adeptom żeglarstwa. Niestety w wyniku niezrozumiałych dla nas decyzji Komendy Opolskiej Chorągwi ZHP, ostatecznie Ośrodek ten został rozwiązany i zlikwidowany. Do dnia dzisiejszego nie znamy powodów tej decyzji. Cały pozostały na wyposażeniu statku sprzęt został przekazany do HOW w Turawie. Na Kanale Ulgi w Opolu pozostał tylko stalowy kadłub, który ostatecznie został odholowany do portu Opole – Zakrzów.
DZIŚ
W 2006 roku udało się podpisać porozumienie między Komendą Opolskiej Chorągwi ZHP a Towarzystwem Przyjaciół 41 HDŻ, na mocy którego holownik parowy Radgost, pozostały po rozwiązaniu Ośrodka Wodnego Barka został przekazany do dyspozycji 41 Harcerskiej Drużyny Żeglarskiej im. Władysława Wagnera przy hufcu ZHP Opole – miasto.
Przystąpiono do remontu i odbudowy statku, który podczas przymusowego postoju w porcie został całkowicie zdewastowany. Wandale i „złomiarze” powyrywali instalację elektryczną, rozszabrowali wszystkie elementy z metali kolorowych, zniszczyli drzwi, podłogi, zdewastowali drobne wyposażenie.
Ostatecznie w roku 2009 Towarzystwo Przyjaciół 41 HDŻ odkupiło od ZHP kadłub starego holownika. Udało się go również sprowadzić na miejsce cumowania – Kanał Ulgi w Opolu. Aktualnie „Barka” zarejestrowana została jako obiekt zabytkowy. Trwają prace nad przywróceniem jej do pierwotnego stanu.
JUTRO
41 Harcerska Drużyna Żeglarska w Opolu, założona przez dh Marię Markuszewską, w roku 2015 obchodzić będzie swoje 50 - lecie. Jest jedną z najstarszych harcerskich drużyn żeglarskich w kraju. Przez minione lata na pokładzie stworzonej rękami harcerzy przystani i w szeregach drużyny stawiały swoje pierwsze żeglarskie kroki setki dzieci i młodych ludzi z Opola i całego województwa. Dla wielu spośród nich spotkanie z żeglarstwem stało się początkiem nowej drogi w życiu. Najczęściej udanej drogi. Dziś w dużej części piastują oni różnego rodzaju funkcje zaufania społecznego, są rodzicami kolejnego pokolenia członków 41 Harcerskiej Drużyny Żeglarskiej.
Towarzystwo Przyjaciół 41 HDŻ wspierając działalność drużyny chciałoby doprowadzić do odbudowy przystani w oparciu o „Barkę”. Zgromadzone środki, zaplecze ludzi dobrej woli i fachowców w dziedzinie żeglugi śródlądowej pozwala wierzyć, iż odbudowa „Barki” jest możliwa. Realny plan remontu i zagospodarowania statku zakłada stworzenie miejsca muzealno – ekspozycyjnego (dotyczącego historii ZHP, 41 HDŻ i żeglugi odrzańskiej) stanowiącego jednocześnie harcówkę i przystań drużyny.